Қазақстандағы бөлшек салық-2024: талаптар, режим ерекшеліктері

Қазақстанда АСР жаңа салықтық режимінің, қарапайым тілмен айтқанда – бөлшек салықтың пайда болуы көптеген сұрақ тудырды, бұларға кәсіп иелерінің көпшілігі жауап алғысы келеді. Пандемия кезеңінде енгізілген жаңа режимнің пилоттық жобасының оң және теріс жақтары бар, бірақ жалпы алғанда лайықты түрде алғашқы оң пікірлерге ие болды. Бұл мақалада ең өзекті мәселелерді: АСР-не көшудің артықшылықтары мен кемшіліктері, АСР-нің жалпыға бірдей белгіленген режимнен айырмашылығы, салық режимінің осы түріне көшу оңай ма және 2024 жылы АСР-дегі кәсіпкерлерді қандай өзгерістер күтіп тұрғанын қарастырамыз.

 

Бөлшек салық дегеніміз не?

 

Бөлшек салық — бұл ҚР Үкіметі айқындаған қызмет түрлеріне арналған шағын және орта бизнес субъектілері үшін неғұрлым тартымды салық салу шарттарын көздейтін арнайы салық режимі (Салық кодексінде қарастырылған талаптарға сәйкес келетін (ҚР СК 77-2 тарауы, 696-3 бабы).

 

Бөлшек салықта арнайы салық режимін кім қолдана алады?

 

Бөлшек салықтың арнайы салықтық режимін келесі талаптарға сәйкес келетін салық төлеушілер қолдануға құқылы:

 

Мен айналысатын қызмет түрі АСР бөлшек салығын қолдану үшін жарамды ма?

 

Қызмет түрлері бойынша ақпарат ЭҚЖЖ тізбесінде көрсетілген, бөлшек салық режимін қолдану мақсаттары үшін ҚР Үкіметі бекіткен. Қызмет түрі сәйкес келмесе салық органы анықтағаннан кейін айыппұл салуға әкеп соғады.

 

АСР-де ЖШС үшін жеңілдетілген режимде бөлшек салық бойынша ЖК ашу мүмкіндігі бар ма? 

Бөлшек салықтың АСР-ін заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлер пайдалануға құқылы. Бұл жағдайда ЖШС жеңілдетілген режимде бөлшек салыққа қосымша ЖК аша алады.

 

Жеке тұлғаға сату кезінде мөлшерлеме көлемі қандай?

Өңірге байланысты Қазақстан Республикасында және одан тысқары жерлерде салық кезеңінде алынған (алынуға жататын) кірістер бойынша 2% -дан 4% -ға дейінгі мөлшерлеме қолданылады.

 

Заңды тұлғаға сату кезінде мөлшерлеме көлемі қандай?

Шығыстар сомасын КТС немесе ЖТС есептеуге арналған шегерімдерге жатқызу бойынша осы Кодекстің 242-бабы 3-2-тармағының нормаларын қолданатын салық төлеушілерге тауарларды өткізуден, жұмыстарды орындаудан, қызметтерді көрсетуден алынған табыстар бойынша 8%. Заңды тұлғалардың барлық түрі шығыстарды шегермейтінін есте сақтаңыз. Сіздің контрагенттеріңіз  2%-дан 4%-ға дейін мөлшерлеме қоюға болатын мемлекеттік мекемелер болуы мүмкін, өңірге байланысты.

 

Заңды тұлғамен жалпыға бірдей белгіленген режимде бірлесе отырып, ЖК бөлшек салықта қандай салықтарды төлеуге міндеттенеді?

 

Бөлшек салықтың АСР-де ЖК шығыстарды КТС бойынша шегерімдерге жатқызатын заңды тұлғаға қандай да бір қызмет/тауар ұсына отырып, төлем жүргізеді:

 

Әрбір елді мекенде бөлшек салық бойынша мөлшерлемелер қалай есептеледі?

Жергілікті атқарушы органдар 4% мөлшерлеме көлемін қызмет түріне және нысанның орналасқан жеріне байланысты 50 пайыздан аспайтын мөлшерге төмендетуге құқылы. Мөлшерлеме көлемін төмендету туралы шешім келесі облыстар бойынша қабылданды: Қарағанды, Қызылорда, Ұлытау және Жамбыл  - 2%-ға дейін; Астана қаласы бойынша - 3%-ға дейін.

 

Қандай себептерге байланысты ұйымдарға бөлшек салық АСР-ін қолдану тиімді?

 

Компанияларға бөлшек салық режимін қолдану төмендегі жағдайларда тиімді:

 

 

Бөлшек салықтың АСР-де көтерме саудамен айналысу мүмкіндігі бар ма а?

 

Бөлшек салықтың АСР-де салық төлеуші көтерме саудамен айналысуына құқығы жоқ. ҚР үкіметі бекіткен тізімдемеде көтерме сауда жөніндегі ЭҚЖЖ жоқ.

 

Бөлшек салық АСР-ін қолданатын салық төлеуші бір мезгілде ҚҚС төлеуші бола ала ма?

 

Егер ҚҚС бойынша тіркеу есебіне қою мақсаты үшін айналым мөлшері күнтізбелік жыл ішінде ең төменгі шектен асқан жағдайда, онда ҚҚС бойынша тіркеу есебіне қоюға жататын тұлғалар орналасқан жері бойынша салық органына ҚҚС бойынша тіркеу есебі туралы салықтық өтініш беруге міндетті (Салық кодексінің 82-бабының 2 және 4-тармақтары). Ең төменгі айналым - республикалық бюджет туралы заңда белгіленген айлық есептік көрсеткіштің 20 000 еселенген мөлшері, тиісті жылдың 1 қаңтарына қолданылады. Ең аз айналымға, оның ішінде, бөлшек салық АСР қолданатын жеке кәсіпкердің айналымы кірмейді. Салық кодексінде бөлшек салықтың АСР қолданатын салық төлеушілерді ҚҚС бойынша тіркеу есебінен шығаруды міндеттейтін норма жоқ. Осыған байланысты бөлшек салық АСР жүзеге асыратын салық төлеушілер ҚҚС төлеушілері болуға құқылы. 

 

Бөлшек салық АСР-де қандай есептер тапсыру керек?

 

Бөлшек салық АСР қолданған кезде:

Бөлшек салық АСР үшін салық кезеңі - күнтізбелік тоқсан. Салық есебі нысаны мемлекеттік кірістер басқармасына орналасқан жері бойынша есептік салықтық кезеңнен кейінгі екінші айдың 15-інен кешіктірілмей тапсырылуы тиіс:

 

 

Салық есептік нысанында көрсетілген салықтарды төлеу бөлшек салық АСР-ін қолданушылар үшін есептік салық кезеңінен кейінгі екінші айдың 25-нен кешіктірмей жүргізіледі:

 

Бөлшек салық АСР-ін пайдалануға арналған талаптарды сақтағанда және ҚҚС бойынша есептен шығарған кезде ЖШС жалпы белгіленген режимде бөлшек салықтың АСР-не көшуге құқылы. Бұл ретте сіздің экономикалық қызметтің негізгі түрлері кодыңыз (ОКЭД) Үкімет бекіткен, бөлшек салық режимін қолдануға рұқсат етілген қызмет түрлері тізіміне енгізілгеніне көз жеткізу маңызды.

 

 

678 баптың 1-тармағына сәйкес бөлшек салық АСР бухгалтерлік есеп жүргізбеуіне болатын шағын бизнес субъектілеріне қатысы жоқ. Бөлшек салық АСР-дегі салық төлеуші жеке тұлғалар бойынша 2% -дан 4% -ға дейінгі және заңды тұлғалар бойынша 8% -ға дейінгі мөлшерлемелер бойынша салық салынатын табыстар бойынша бөлек салық есебін жүргізуге тиіс. Бөлшек салық АСР шағын бизнес субъектілеріне қатысы болмағандықтан, бөлшек салық бухгалтерлік есеп жүргізуден босатылмайды.

 

 

ЭШФ сатып алушының талабы бойынша және келісім бойынша 1000 АЕК-тен жоғары бөлшек салықта жазып беруге міндетті. 

 

Егер сатып алушы - жеке тұлға болса 4% мөлшерлеме қолданылады. Бұл ретте маркетплейстер сатушы мен сатып алушы арасындағы тауарға төлем жасау кезінде делдалдар болып табылады.

 

 

Егер сатып алушы - ҚР СК 242-бабына сәйкес тауарды корпоративтік карта арқылы немесе есеп беретін тұлға арқылы сатып ала отырып  КТС шегерімге алатын заңды тұлға болса, 8% мөлшерлеме қолданылады. Бұл ретте маркетплейстер сатушы мен сатып алушы арасындағы тауарға төлем жасау кезінде делдалдар болып табылады.

 

Қазақстан Республикасында және одан тысқары жерлерде алынған (алынуға жататын) табыс АСР-де салық төлеуші үшін салық салу нысаны болып табылады. ҚР СК 681-бабына сәйкес тәртіппен салық кезеңінде жиналып анықталады.

 

Бөлшек салық АСР қолдану жөніндегі норма мерзімсіз енгізілді; жаңа салық режимі болып табылады.

 

Бөлшек салықтың арнайы салық режимі төмендегілер қосылса, шағын кәсіпкерлік субъектілері үшін арнайы салық режиміне жатпайды:

 

Бөлшек салық АСР-нен жеңілдетілген режимге көшу  жалпы белгіленген режимді қолданғаннан 1 күнтізбелік жылдан кейінгі мерзімнен ерте болмаса мүмкін. Салық кодексінің түсініктемелеріне сәйкес Салық кодексінің 679-бабының 4-тармағында күнтізбелік жыл - бұл 1 қаңтардан 31 желтоқсанға дейінгі кезең деп белгіленген. Шағын бизнес субъектiлерi үшiн арнайы салық режимiнен салық салудың жалпыға бiрдей белгiленген тәртiбiне көшу кезiнде жалпыға бiрдей белгiленген тәртiп қолданылғаннан кейiн кем дегенде күнтiзбелiк бiр жыл өткiзiлуi мүмкiн.

 

Бөлшек салық АСР-ін қолданатын ЖК әлеуметтік салықты есептемейді және төлемейді. Сондай-ақ жеке тұлғаларға есептелген кірістер және бюджетке төленуге жататын төлем көзінен ұсталатын ЖТС және әлеуметтік төлемдер сомасы бойынша жеке табыс салығы мен әлеуметтік салық жөнінде  200.00 нысаны бойынша СЕН тапсырады. ЖК қызметкерлердің кірістерінен есептелген ЖТС және әлеуметтік төлемдер бойынша 200.00 нысанын ұсынумен есеп беруге міндетті.

 

Егер ауыстырылатын ЭҚЖЖ қызмет түрлерінің тізіміне кірсе, сондай-ақ ұйым қызметі таңдалған ЭҚЖЖ-ға толық сәйкес келсе, онда бөлшек салықтың АСР-ін қолдануға болады.

 

Бөлшек салық режимін қолдану шарттарына сәйкес қызметтің осы түрі ҚР Үкіметі бекіткен тізімге енгізілген. Бұл ретте егер мамандандырылған сауда нысаны 2000 шаршы метрге дейінгі алаңда фармацевтикалық тауарлар саудасымен ғана айналысатын болса ұйым АСР қолдану шарттарын бұзбайды және 47.73.1 - «Мамандандырылған дүкендердегі фармацевтикалық тауарлар бөлшек саудасы» ЭҚЖЖ кодына сәйкес келеді. Егер барлық көрсетілген талаптар сақталса, онда қызметтің осы түрі бойынша шектеулер жоқ.

 

Бұл режимге кез келген салық салу режимінен көшуге болады. Бұл ретте бөлшек салық АСР-ін қолданудың барлық шарттарын сақтау керек.

 

Бөлшек салық АСР-ін қолдану үшін бекітілген қызмет түрлерінің тізімінде қызметтің осы түріне арналған - 47.91.0 - Тауарларға пошта арқылы немесе Интернет желісі арқылы тапсырыс беру жолымен бөлшек сауда ЭҚЖЖ бар. Мемлекеттік сатып алулармен жұмыс істеу кезінде өңірге байланысты 2% -дан 4% -ға дейінгі мөлшерлеме қолданылады.

 

Такси қызметі 49.32.0 - АРМ бөлшек салық қолдана алатын такси қызметі Қызмет түрлерінің тізіміне енгізілген. Жеке тұлғалар үшін 4% (өңірге байланысты 2% немесе 3%), заңды тұлғалар үшін 8% мөлшерлеме қолданылады.

 

Тауарларды импорттау кезінде бөлшек салық АСР-інде ҚҚС есептеледі және төленеді. Бөлшек салықта 12%  ҚҚС тауарларды, жұмыстарды, қызметтерді сату айналымына есептелмейді.

 

Бөлшек салық АСР-не өту үшін режимді ауыстыру туралы өтініш беру қажет. Қолданылатын салық төлеу режимі туралы хабарламаны мына түрде тапрсыру керек:

— тіркелген жер бойынша МКБ-на қағаз нұсқада.

— электронном форматта:

 

Төлем тағайындау кодында (КНП) «Салық өтініші» - «Арнайы салық режимі» — «Қолданылатын салық төлеу режимі туралы хабарлама». Бастапқы ашылғанда "1-бөлім. Жаңадан құрылған заңды тұлғаға қолданылатын салық салу режимі туралы ақпарат ".

Егер басқа режимнен көшкен болсаңыз бөлшек салық АСР үшін "G"  және "А" себебін белгілейміз - ерікті түрде қабылдау - "2-бөлім. Салық төлеушінің бір салық салу режимінен басқасына ауысуы туралы ақпарат ".

1-бөлімді заңды тұлға тіркеуші органда мемлекеттік тіркелгеннен кейін бес жұмыс күнінен кешіктірмей толтырады. Егер 5 жұмыс күнінен астам уақыт өтсе, онда 2-бөлім толтырылады.

 

ЖК бастапқы ашылғанда - жеке кәсіпкер ретінде тіркеу есебіне қойған күні (Күнін қызметтің басталғаны туралы хабарламадан көруге болады).

ЖШС ашқан кезде - тіркеуші органда мемлекеттік тіркелген күні;

Басқа жағдайларда - қолданылатын салық салу режимі туралы хабарлама ұсынылған айдан кейінгі айдың 1-күні.

 

ҚҚС бойынша есепте тұрмайтын шағын бизнес субъектілері үшін АСР қолданатын ЖК бухгалтерлік есепті жүргізу міндеттемесінен босатылады. Бөлшек салық АСР бөлек есеп жүргізуге міндетті.

 

Бірыңғай төлем «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясының шотына бір төлеммен аударылады. Бұдан әрі төлемдер белгіленген тәртіпке сәйкес бөлінетін болады, бірыңғай төлем төлеушілердің есебі жүргізіледі.

 

2023 жылы бірыңғай төлем мөлшерлемесі еңбекақы төлеу қорының 20% -ын құрайды (мөлшерлемені кезең-кезеңімен ұлғайту көзделген: 2024 жылы - 21,5%, 2025 жылы - 23,8%, 2026 жылы - 24,8%, 2027 жылы - 25,8% және 2028 жылы - 26,3%)

 

Бөлшек салыққа көшкен кезде кезекті 910 (1-жартыжылдық 15 тамызға дейін, 2-жартыжылдық 15 ақпанға дейін)

 

2024 жылы қызметкердің табысынан 20% мөлшерлемесі бойынша есептелген бірыңғай төлем: 50% - МЗЖ, 16% - Әлеуметтік аударым, 15% - МӘМС, 10% - МӘМСЖ, 9% - ЖТС, жұмыс берушілердің міндетті зейнетақы жарналары (ЖБМЗЖ) - жалақыдан 1,5%, ең аз дегенде 1 275 теңге, ең көп - 63 750 теңге.

 

Тек шаруа қожалығы ғана АСР-нің екі түрін қатар қолдануға құқылы, қалғандарына тыйым салынады.

 

Бөлшек салықты қолданатын ЖШС тоқсан сайын тек н.913.00 және ф.200.00 (қызметкерлер бойынша) тапсырады. Бөлшек салықтың арнайы салық режимін қолданатын салық төлеушілер үшін 913.00 СЕН декларациялары есепті салық кезеңінен кейінгі екінші айдың 15-інен кешіктірілмей салық төлеушінің орналасқан жері бойынша салық органына табыс етіледі. 

 

АСР-де салық төлеуші қызметкерлерге есептелген табыстардан әлеуметтік салықты есептемейді және төлемейді. Қызметкерлерге есептелген табыстардан: МЗЖ, МӘМС, ЖТС, ӘА ұстап қалады және төлейді. Бөлшек салық АСР-ін қолданатын салық төлеуші қызметкерлерге есептелген табыстың 20% -ы мөлшерінде бірыңғай төлемді (БТ) қолдануға құқылы.

 

Бөлшек салық АСР-не көшу керектігін сіз ғана шешесіз, бірақ салық режимін ауыстыру алдында компанияның ағымдағы және болашақ салық жүктемесі бойынша есеп айырысуды және сізге дұрыс шешім қабылдауға көмектесетін нәтижелерді міндетті түрде салыстыруды ұсынамыз.

 

Сәттілік!